با سلام

اخیرا کلیپ هایی در خصوص نرخ بیکاری و تغییر تعریف شاغل پخش شده که شبهه برانگیز بوده است. مناظره دکتر با محسن رضایی هم به این شبهات دامن زد

در ادامه قسمتی از گزارش نشریه برنامه متعلق به سازمان برنامه سابق و معاونت برنامه ریزی جدید تقدیم می شود.

در این گزارش اشاره شده که علاوه بر تغییر تعریف شاغل، تعریف شغل هم تغییر کرده است و این دو تقریبا همدیگر را خنثی می کنند. این تغییرات در دولت اصلاحات انجام شده و ربطی به این دولت ندارد. علاوه بر اینکه نرخ بیکاری اعلام شده قبل و بعد این تغییرات تفاوت فاحشی را نشان نمی دهد و این به معنای تایید همان مدعای ما مبنی بر خنثی شدن تغییر این دو تعریف با هم است. لینک مطلب نشریه برنامه که قسمت هایی از آن در ادامه می آید:

http://www.spac.ir/barnameh/265/p1.htm

آنچه در کلیپ ها آمده بود به این شرح است:

شعارها و آمارها

(9)

احمدی­نژاد: منتقدان دولت با ارقام بازی می­کنند.

تصویر احمدی نژاد در اولین مصاحبه با دوربین که روز چهارم خرداد پخش شد نمایان می­شود:

احمدی­نژاد:

«در ابتدای این دولت بنابر گزارشات نرخ بی­کاری 12.9 درصد بود. اما علی­رغم اینکه حدود 50 درصد از پیش­بینی قانون برنامه برای ورود نیروی کار به بازار، بیشتر نیروی کار وارد بازار شد، نرخ بی­کاری به حدود 10% کاهش پیدا کرد. یعنی در همین فاصله حدود 800 هزار نفر از بی­کاران کشور کم شد.»

سپس کلیپ به نشریات مرکز آمار ایران مراجعه می­کند:

سالنامۀ آماری کشور، سال 1383...

همان­طور که می­بینید در تعریف شاغل نوشته شده:

کسی که در هفته حداقل دو روز یعنی شانزده ساعت کار کند شاغل محسوب می­شود.

حالا می­خواهیم تعریف شاغل در دورۀ آقای احمدی­نژاد را ببینیم ... سال­نامۀ آماری کشور، سال 1384... همان­طور که می­بینید متأسفانه در تعریف جدید در دورۀ آقای احمدی­نژاد کسی که تنها یک ساعت در هفته کار می­کند هم شاغل محسوب می­شود.

به این ترتیب دولت ایشان با عوض کردن تعریف بی­کار آمار بی­کاری را پایین آورده است... چه­کسی با ارقام بازی می­کند؟

.

نشریۀ «برنامه» از سوی دفتر معاونت برنامه­ریزی و نظارت راهبردی نهاد ریاست جمهوری منتشر می­شود و قبلا نیز توسط سازمان مدیریت و برنامه­ریزی منتشر می­شده است. در مقاله­ای با عنوان «شاخص­های کلیدی بازار کار در سرشماری سال­های 1375 و 1385» که در شمارۀ 265 این نشریه منتشر شده است می­خوانیم:

«در سرشماری عمومی نفوس و مسکن برای نخستین بار تعریف فرد شاغل بر مبنای حداقل یک ساعت کار در هفته مرجع آمارگیری تغییر یافت و این امر سبب افزایش جمعیت شاغل در مقایسه با تعریف قبلی که بر مبنای حداقل دو روز کار در هفته بوده است، شد.

بنابر این، باید توجه داشته باشیم که بخشی از افزایش جمعیت شاغل در دهه 1385- 1375 به دلیل تغییر تعریف فرد شاغل است. تغییرات ایجاد شده در تعریف بی­کاری نیز به این صورت است که در سرشماری سال 1385، افرادی که به دلیل آغاز به کار در آینده یا انتظار بازگشت به شغل قبلی، جویای کار نبوده اما بدون کار و آماده برای کار بوده‌اند، بی­کار محسوب می‌شوند. قابل توجه است که این افراد بر مبنای تعریف قبلی بی­کار در نظر گرفته نمی‌شوند.

بر اساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1385، نرخ بی­کاری کشور 75/12 درصد و نرخ مشارکت نیروی کار 4/39 درصد است. میزان جمعیت فعال کشور 23466 هزار نفر بوده که از این تعداد حدود 20476 هزار نفر شاغل و حدود 2992 هزار نفر بی­کار جویای کار هستند. بدون توجه به تفاوت تعاریف اشتغال و بی­کاری در سرشماری نفوس و مسکن سال های 1375 و 1385، متوسط سالا‌نه افزایش جمعیت شاغل و فعال به ترتیب حدود 590 هزار نفر و 744 هزار نفر است و متوسط نرخ‌های رشد سالا‌نه جمعیت شاغل و فعال به ترتیب 5/3 و 9/3 درصد بوده است...

بر اساس نتایج طرح آمارگیری نیروی کار در پاییز 1385 که بر اساس تعاریف جدید اشتغال و بی­کاری اجرا شده است، حدود 2/4 درصد شاغلا‌ن، کمتر از 16 ساعت کار در هفته انجام داده‌اند و براساس طرح آمارگیری از ویژگی‌های اشتغال و بی­کاری خانوار در پاییز 1382 که بر مبنای تعاریف قدیم اشتغال و بی­کاری بوده، این رقم حدود یک درصد است.

بنابر این، برآورد می‌شود حدود 2/3 درصد از شاغلا‌ن سال 1385 کمتر از دو روز در هفته کار کرده‌اند. تعداد شاغلا‌ن بر اساس تعریف قدیم حدود 19820 هزار نفر برآورد می‌شود. در مورد تطبیق تعریف بی­کاری نیز در دو مرحله اقدام می‌شود. در مرحله اول، باید آن دسته از شاغلا‌ن را که کمتر از دو روز در هفته کار کرده‌اند اما جویای کار بیشتر هستند، بی­کار در نظر گرفت و آن را به بی­کاران موجود در  سال 1385 اضافه کرد. در دومین مرحله، باید آن دسته از بی­کاران را که به دلیل آغاز به کار در آینده یا انتظار بازگشت به شغل قبلی جویای کار نبوده، اما فاقد کار و آماده برای کار هستند، از جمع بی­کاران سال 1385 کسر کرد. براساس نتایج طرح آمارگیری نیروی کار در پاییز 1385، حدود 9/3 درصد از بی­کاران به دلا‌یل یادشده جویای کار نبوده، اما فاقد کار و آماده برای کار بوده‌‌اند و حدود 7/10 درصد از شاغلا‌نی که کمتر از 16 ساعت کار در هفته انجام داده‌اند، جویای کار بوده‌اند.

با استفاده از نسبت‌های یاد شده می‌توان برآورد تعداد بی­کاران را بر مبنای تعریف قدیم بی­کاری به دست آورد که حدود 2947 هزار نفر است. بنابر این، تفاوت تعریف در مورد بی­کاری تأثیر زیادی نداشته و بی­کاران را حدود 46 هزار نفر کاهش داده است. اما تفاوت تعریف در مورد اشتغال به نسبت قابل توجه بوده و شاغلا‌ن را حدود 656 هزار نفر تقلیل داده است.»

به بیانی واضح­تر، علاوه بر تغییر تعریف «شاغل»، تعریف «شغل» نیز تغییر کرده است و البته علت آن­را باید از کارشناسان امر جویا شد.

به هر حال این تغییر در تعاریف، اثر محسوسی در نرخ بی­کاری ندارد، گرچه نرخ شاغلان را به طور محسوسی کاهش می­دهد!